ANADOLU TARİHİ (TÜRKİYE TARİHİ)

Anadolu’ya ilk müslüman Türk akınları Büyük Selçuklu Hükümdarı Çağrı Bey zamanında başlamıştır. 1071 Malazgirt Savaşı’nın kazanılması ile Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başlamışlardır. Böylece Anadolu’da Türk Tarihi başlamıştır.

Büyük Selçuklulara bağlı olarak I.Beylikler kurulmuş, bu beylikleri Anadolu Selçukluları egemenliği altına alınca Anadolu’da ilk kez Türk siyasi birliği sağlanmıştır. Anadolu Selçukluları yıkılınca II.Beylikler dönemi başlamıştır.

İlk Türk Beylikleri

Büyük Selçuklu Devleti Hükümdarı Sultan Alparslan Malazgirt Savaşı’ndan sonra komutanlarına Anadolu’da fetih yapmaları çağrısında bulunmuştur. Bu fetihler sonucunda Anadolu’da I.Beylikler Dönemi başlamıştır. Anadolu’nun Türkleşmesini sağlamışlar, bayındır hale getirmişler ve İslamiyeti yaymışlardır.

Malazgirt Savaşı (1071)

Sebepleri

• Selçukluların yurt bulma düşüncesi
• Bizans’ın Türk-İslam dünyası üzerindeki baskılarını azaltma fikri
• İslamiyeti yayma isteği

Sonuçları

• Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış ve Anadolu Türklerin yeni yurdu olmuştur.
• 1071 Türkiye tarihinin başlangıcı kabul edilmiştir.
• İslam dünyası üzerindeki Bizans tehdidi son bulmuştur.
• Bizansta iç karışıklık ve sülale çekişmeleri artmıştır.
• Bu savaş sonrasında Bizans’ın kışkırtmaları ile Haçlı Seferleri başlamıştır.
• Anadolu’da ilk Türk beylikleri kurulmaya başlamıştır.
• Doğu Anadolu Türklerin eline geçmiştir.

Saltuklular

Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir. Erzurum, Kars, Ardahan ve çevresinde kuruldular. En önemli eseri Erzurum Ulu Camidir.

Danişmentliler

Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinin en güçlüsüdür. Sivas, Kayseri, Tokat, Çorum, Çankırı, Yozgat civarında hakimiyet kurmuşlardır. Haçlılarla yapılan mücadele Danişmentname adlı esere konu olmuştur. Anadolu’da inşa edilen ilk medrese olan Yağıbasan Medresesi (yağı; düşman anlamına gelir) bu dönemde Tokat Niksar’da inşa edilmiştir.

Artuklular

Diyarbakır, Mardin, Batman civarında hakimiyet kurmuşlardır. Malabadi Köprüsü, Artuklu Sarayı ve Hasankeyf kalıntıları önemli eserlerindendir.

Mengücekliler

Erzincan ve çevresinde kuruldular. En önemli eserleri Divriği Ulu Cami ve Divriği Darüşşifası’dır.

Çaka Beyliği

İzmir ve çevresine hakim olmuşlardır. İlk Türk denizci beyliğidir. Çaka Bey’in 1081 yılında kazandığı deniz zaferi Türk denizciliğinin başlangıcı sayılmıştır.

Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beyliklerinin Türk Tarihine Katkıları

Anadolu’nun fethinde ve Türkleşmesinde rol oynamışlardır.

Fethettikleri yerleri Haçlılara karşı başarılı bir şekilde korumuşlardır.

İslamiyetin Anadolu’ya yayılmasında etkili olmuşlardır.

Kendi dönemlerinde yeni şehirler, kasabalar ve köyler kurmuşlardır. Kurdukları bu şehir ve kasabalara Türkçe isimler vermişlerdir.

Köprü, saray, imarethane ve kervansaray gibi mimari eserler yaparak Anadolu’yu imar etmişlerdir.

Anadolu Selçuklu Devleti (1077 – 1308)

Kutalmış Bey’in oğlu Süleyman Şah tarafından İznik’te kurulmuştur.

I.Haçlı seferi sonunda İznik kaybedilmiş ve devletin merkezi Konya’ya taşınmıştır.

Miryokefalon Savaşı (1176) ile Bizans ağır bir yenilgiye uğratılarak Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleştirilmiştir.

Yassıçemen Savaşı (1230) ile Harzemşahlar’ın mağlup edilmesi devleti Moğollarla sınır komşusu yapmıştır.

Baba İshak ayaklanması ile sarsılan Anadolu Selçukluları 1243’te Moğollara yenilerek yıkılma sürecine girmiştir.

Malazgirt’le kapılar açılmıştı, Miryokefalon ile kesinleşmiştir.

Konya iki devlete başkentlik yapmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti ve Karamanoğulları.

Anadolu Selçuklu Devleti ticarete verdiği önemle bilinmektedir.

Ticareti geliştirmek için;

• Çok sayıda kervansaraylar inşa etmişler,
• Gümrük vergilerini düşürmüşler,
• Ticarette sigorta sistemini başlatmışlar,
• Antalya, Alanya, Sinop Limanları ve Kırım’ın Suğdak Limanına tersaneler kurmuşlar, (Antalya-Alanya limanlarını alarak Baharat Yolu’nun, Sinop ve Suğdak Limanlarını alarak İpek Yolu’nun bitiş noktalarını ele geçirmişlerdir.)
• Ahi teşkilatını oluşturmuşlardır.

Ahi Teşkilatı

• Esnafların bir araya gelmesiyle oluşturulmuştur.
• Mesleki eğitim verir.
• Usta – Kalfa – Çırak ilişkisi vardır.
• İşyeri açma ruhsatnamesi olan “Gedik İzni” verir.
• Ahi teşkilatının İslamiyeti yaymak gibi bir amacı vardır. (Cihad)
• Ahi teşkilatına gayrimüslim olanlar üye olarak alınmamıştır.
• Narh (fiyat sabitleme) belirler.
  

İkinci Dönem Türk Beylikleri

Karesioğulları

Osmanlıya katılan ilk beyliktir. Balıkesir, Çanakkale çevresinde kurulmuşlardır.

Karesi donanması Osmanlı donanmasının temelini oluşturmuştur.

Karamanoğulları

Merkezleri Konya’dır.

Osmanlıyı en çok uğraştıran beyliktir.

Anadolu’da Türkçeyi resmi dil ilan etmişlerdir.

Kendilerini Anadolu Selçuklu Devleti’nin mirasçısı saymışlardır.

Dulkadiroğulları

Osmanlıya katılan son beyliktir.

Denizci Beylikler

Candaroğulları

Sinop ve çevresinde kurulmuşlardır.

Aydınoğulları

Aydın ve çevresinde kurulmuşlardır.

Menteşeoğulları

Muğla ve çevresinde kurulmuşlardır.

Karesioğulları

Balıkesir ve çevresinde kurulmuşlardır.

Saruhanoğulları

İzmir, Manisa çevresinde kurulmuşlardır.